Zakres działalności zadania i kompetencje Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego jako organu pierwszej instancji określone są w art. 83 ust. 1 ustawy z dnia 07 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010r., Nr 243, poz. 1623 z późniejszymi zmianami).
Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego w Gdańsku sprawuje nadzór administracyjny nad prawidłowością robót budowlanych i utrzymania obiektów budowlanych z przepisami prawa budowlanego, poprzez:
 przyjmowanie zawiadomień o terminie rozpoczęcia budowy, ustanowieniu kierownika budowy i inspektora nadzoru inwestorskiego oraz projektanta sprawującego nadzór autorski oraz wszelkich zmianach tych osób (art.41 ust.4, art.44 ust.1),
 wstrzymywanie robót budowlanych wykonywanych bez pozwolenia na budowę lub niezgodnie z pozwoleniem lub przepisami,
 nakładanie obowiązków zmierzających do legalizacji samowolnie wykonywanych budów i innych robót budowlanych, sprawdzanie wykonania tych obowiązków, zatwierdzanie projektu budowlanego zamiennego i udzielanie pozwolenia na wznowienie robót,
 ustalanie wysokości opłat legalizacyjnych,
 wydawanie nakazów rozbiórki, gdy legalizacja nie jest możliwa (niezgodność z przepisami o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, naruszenie przepisów techniczno - budowlanych),
 wydawanie pozwoleń na użytkowanie i przyjmowanie zawiadomień o zakończeniu budowy i zamiarze przystąpienia do użytkowania wybudowanych obiektów,
 nakładanie kar za wykonanie robót budowlanych niezgodnie z udzielonym pozwoleniem,
 nakładanie kar za użytkowanie obiektu bez pozwolenia na użytkowanie albo zawiadomienia o zakończeniu budowy,
 nadzorowanie przeprowadzania okresowych i nadzwyczajnych kontroli stanu technicznego obiektu budowlanego,
 wydawanie nakazów usunięcia stwierdzonych w obiekcie budowlanym nieprawidłowości,
 wydawanie nakazów rozbiórki obiektu nieużytkowanego lub niewykończonego i nienadającego się do odbudowy, remontu lub wykończenia,
 wydawanie nakazów opróżnienia budynku przeznaczonego na pobyt ludzi bezpośrednio grożącego zawaleniem,
 sprawdzanie wykonania obowiązku niezwłocznego usunięcia istniejącego w obiekcie budowlanym zagrożenia,
 przyjmowanie zawiadomień o katastrofach budowlanych, wyjaśnianie ich przyczyn i prowadzenie postępowań w tych sprawach,
 prowadzenie postępowań wyjaśniających i składanie wniosków o ukaranie z tytułu odpowiedzialności zawodowej w budownictwie.
Uprawnienia i obowiązki Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego określone są ściśle w art. 83 ust 1. ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010r., nr. 243, poz. 1623 z późniejszymi zmianami). Powiatowy Inspektor Nadzoru Budowlanego nie może zajmować się sprawami nie ujętymi w tym przepisie, jak na przykład: niewłaściwe wykonywanie umów w budownictwie, naruszenia własności, sprawy między wynajmującymi i najemcami lokali, oraz wszelkimi sprawami należącymi